29 ਅਪ੍ਰੈਲ 2022 ਨੂੰ, ਆਰਥਿਕ ਮਾਮਲਿਆਂ ਦੀ ਕੈਬਨਿਟ ਕਮੇਟੀ ਨੇ ਪਵਨ ਹੰਸ ਲਿਿਮਟੇਡ (ਪੀ.ਐਚ.ਐਲ਼.) ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੀ 51 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਖਰੀਦਣ ਲਈ ਸਟਾਰ-9 ਮੋਬਿਲਿਟੀ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਲਿਮਟਿਡ ਦੁਆਰਾ 211 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦੀ ਬੋਲੀ ਨੂੰ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਪੀ.ਐੱਚ.ਐੱਲ ਇੱਥੇ ਇੱਕ ਸਰਕਾਰੀ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਸੇਵਾ ਹੈ। ਸਟਾਰ-9 ਮੋਬਿਲਿਟੀ ਤਿੰਨ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦਾ ਇੱਕ ਸੰਘ ਹੈ – ਮਹਾਰਾਜਾ ਏਵੀਏਸ਼ਨ, ਬਿਗ ਚਾਰਟਰ ਅਤੇ ਅਲਮਾਸ ਗਲੋਬਲ ਅਪਰਚਿਊਨਿਟੀ ਫੰਡ।
ਦੋ ਹਫ਼ਤਿਆਂ ਬਾਅਦ, 16 ਮਈ ਨੂੰ, ਕੇਂਦਰ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਵਨ ਹੰਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਦੇ ਫੈਸਲੇ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਇਸ ਦਾ ਕਾਰਨ ਨੈਸ਼ਨਲ ਕੰਪਨੀ ਲਾਅ ਟ੍ਰਿਿਬਊਨਲ (ਐੱਨ.ਸੀ.ਐੱਲ.ਟੀ.) ਦੀ ਕੋਲਕਾਤਾ ਬੈਂਚ ਵੱਲੋਂ ਅਲਮਾਸ ਗਲੋਬਲ ਨਾਂ ਦੀ ਕੇਮੈਨ ਆਈਲੈਂਡ ਸਥਿਤ ਕੰਪਨੀ ਬਾਰੇ ਉਠਾਏ ਗਏ ਇਤਰਾਜ਼ ਹਨ। ਐਂ.ਸੀਐਲ.ਟੀ, ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ ਅਲਮਾਸ ਗਲੋਬਲ ਜੋ ਦੀਵਾਲੀਆ ਹੋ ਗਈ ਹੈ, ਕੋਲਕਾਤਾ ਸਥਿਤ ਕੰਪਨੀ ਈ.ਐਮ.ਸੀ. ਲਿਮਟਿਡ ਨੂੰ ਇੱਕ ਪ੍ਰਵਾਨਿਤ ਰੈਜ਼ੋਲੂਸ਼ਨ ਯੋਜਨਾ ਦੇ ਤਹਿਤ ਈ.ਐਮ.ਸੀ. ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਈ.ਐਮ.ਸੀ. ਲਿਮਟਿਡ ਆਪਣੇ ਲੈਣਦਾਰਾਂ ਨੂੰ 568 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਭੁਗਤਾਨ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਅਸਫਲ ਰਹੀ ਸੀ।
ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਹੁਣ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਪਵਨ ਹੰਸ ਦੀ ਵਿਕਰੀ ਨੂੰ ਅੱਗੇ ਵਧਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਉਹ “ਐਨ.ਸੀ.ਐਲ.ਟੀ.” ਦੇ ਹੁਕਮਾਂ ਦੀ ਕਾਨੂੰਨੀ ਜਾਂਚ ਕਰਨਗੇ।
ਪਵਨ ਹੰਸ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਸੰਪਤੀ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਸਥਾਪਨਾ 1985 ਵਿੱਚ ਨਾਗਰਿਕ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਤੇ ਤੇਲ ਅਤੇ ਕੁਦਰਤੀ ਗੈਸ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ (ਓ.ਐਨ.ਗੀ.ਸੀ.) ਦੇ ਸਾਂਝੇ ਉੱਦਮ ਵਜੋਂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਤਾ ਹੈ।
ਪਵਨ ਹੰਸ ਕੋਲ 43 ਹੈਲੀਕਾਪਟਰਾਂ ਦਾ ਬੇੜਾ ਹੈ (ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ 37 ਚੱਲ ਰਹੇ ਹਨ) ਜੋ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਮਾਜਿਕ ਲੋੜਾਂ ਪੂਰੀਆਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਤੇਲ ਅਤੇ ਗੈਸ ਕੰਪਨੀਆਂ ਦੇ ਆਫਸ਼ੋਰ ਸੰਚਾਲਨ ਵਿੱਚ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅੰਡੇਮਾਨ ਅਤੇ ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂਆਂ ਅਤੇ ਲਕਸ਼ਦੀਪ ਵਿਚਕਾਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸਾਧਨ ਵਜੋਂ ਕੰਮ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਦੇ ਉੱਤਰ-ਪੂਰਬ ਵਿੱਚ ਅਰੁਣਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ, ਜੰਮੂ ਅਤੇ ਕਸ਼ਮੀਰ, ਉੱਤਰਾਖੰਡ ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਦੂਰ-ਦੁਰਾਡੇ ਅਤੇ ਪਹੁੰਚਯੋਗ ਹਿੱਸਿਆਂ ਨੂੰ ਜੋੜਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਸੈਲਾਨੀਆਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਸਰਕਾਰੀ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਦੀ ਵੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਪਵਨ ਹੰਸ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਦੌਰਾਨ ਤਲਾਸ਼ ਅਤੇ ਬਚਾਅ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਆਪਣੇ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਵੀ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਸੀਮਾ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲ ਅਤੇ ਬਾਰਡਰ ਰੋਡਜ਼ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਲਈ ਕਰਮਚਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਪਾਵਰ ਗਰਿੱਡ ਕਾਰਪੋਰੇਸ਼ਨ ਨੂੰ ਆਪਣੀਆਂ ਸੇਵਾਵਾਂ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਓ.ਐਨ.ਜੀ.ਸੀ, ਬਲਕਿ ਗੇਲ ਦੀਆਂ ਪਾਈਪਲਾਈਨਾਂ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮੱਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਆਇਲ ਇੰਡੀਆ ਲਿਿਮਟੇਡ ਅਤੇ ਪਵਨ ਹੰਸ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਬਲਾਂ ਦੁਆਰਾ ਪਵਨ ਹੰਸ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਤਾਇਨਾਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਰਕਾਰੀ ਏਜੰਸੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਉਦੇਸ਼ਾਂ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।
ਇਸ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ 14 ਮਈ ਨੂੰ ਆਲ ਇੰਡੀਆ ਸਿਵਲ ਐਵੀਏਸ਼ਨ ਇੰਪਲਾਈਜ਼ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਪਟੀਸ਼ਨ ਪਾ ਕੇ ਕਿਹਾ ਸੀ ਕਿ ਪੀ.ਐਚ.ਐਲ. ਵਿੱਚ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਪੂਰੀ 51 ਫੀਸਦੀ ਹਿੱਸੇਦਾਰੀ ਦੀ ਪ੍ਰਸਤਾਵਿਤ ਰਣਨੀਤਕ ਵਿਕਰੀ ਹੈ।
ਹਾਈ ਕੋਰਟ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਪੱਖ ਰੱਖਦਿਆਂ ਮੁਲਾਜ਼ਮ ਯੂਨੀਅਨ ਨੇ ਜ਼ੋਰ ਦੇ ਕੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਪੀ.ਐਚ.ਐਲ. ਲਗਾਤਾਰ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸੇਵਾ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹੈ, ਇਸ ਦਾ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ।
ਇਸ ਵੇਲੇ ਸਰਕਾਰੀ ਮਾਲਕੀ ਵਾਲੇ ਪਵਨ ਹੰਸ ਦੁਆਰਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹੈਲੀਕਾਪਟਰ ਸੇਵਾਵਾਂ ਅੰਡੇਮਾਨ ਅਤੇ ਨਿਕੋਬਾਰ ਟਾਪੂ ਅਤੇ ਕੁੱਝ ਹੋਰ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਭਾਰੀ ਸਬਸਿਡੀ ਵਾਲੀਆਂ ਹਨ। ਪਵਨ ਹੰਸ ਦੇ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਨਾਲ ਇਹ ਸੇਵਾਵਾਂ ਇੱਕ ਪਲ ਵਿੱਚ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਪਹੁੰਚ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਹੋ ਜਾਣਗੀਆਂ।
ਪਵਨ ਹੰਸ ਲਿਿਮਟੇਡ 2017-18 ਤੱਕ ਨਿਯਮਤ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਮੁਨਾਫਾ ਕਮਾ ਰਹੀ ਸੀ। ਪੀ.ਐੱਚ.ਐੱਲ ਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਰਾਜ ਲਈ ਮਾਲੀਆ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਪੀ.ਐੱਚ.ਐੱਲ ਨੇ ਸ਼ਹਿਰੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਮੰਤਰਾਲਾ, ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਓ.ਐਨ.ਜੀ.ਸੀ. ਨੂੰ ਹੁਣ ਤੱਕ 245.51 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਦਾ ਲਾਭਅੰਸ਼ ਅਦਾ ਕੀਤਾ ਹੈ, ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਸਦੀ ਕੁੱਲ ਜਾਇਦਾਦ 984 ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਹੈ।
ਜਨਵਰੀ 2017 ਵਿੱਚ, ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਪਵਨ ਹੰਸ ਲਿਮਿਟੇਡ ਦਾ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਕਰਨ ਦੀ ਆਪਣੀ ਯੋਜਨਾ ਦਾ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ। ਉਦੋਂ ਤੋਂ ਸ਼ਹਿਰੀ ਹਵਾਬਾਜ਼ੀ ਮੰਤਰਾਲੇ ਅਤੇ ਪੀ.ਐੱਚ.ਐੱਲ. ਮੈਨੇਜਮੈਂਟ ਇਸ ਨੂੰ ਘੱਟ ਤੋਂ ਘੱਟ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਕਿਸੇ ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਨੂੰ ਜਾਇਜ਼ ਠਹਿਰਾਉਣ ਲਈ, ਇਸ ਨੂੰ ਘਾਟੇ ‘ਚ ਚੱਲਣ ਵਾਲੇ ਅਦਾਰੇ ‘ਚ ਬਦਲ ਕੇ ਤਬਾਹੀ ਦਾ ਰਾਹ ਅਖਤਿਆਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
ਮੁਲਾਜ਼ਮਾਂ ਨੇ ਐਲਾਨ ਕੀਤਾ ਹੈ ਕਿ ਪੀ.ਐੱਚ.ਐੱਲ. ਵਿਕਰੀ ਲਈ ਕੋਈ ਉਚਿਤਤਾ ਨਹੀਂ ਹੈ. ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੀ ਇਸ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੇਵਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਨ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਅਜਿਹੀ ਕੰਪਨੀ ਨੂੰ ਵੇਚਣ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕੀਤਾ ਹੈ।
ਹਾਕਮ ਜਮਾਤ ਦੇ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਸਮਾਜਿਕ ਉਤਪਾਦਨ ਦੇ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਨੂੰ ਅਜਾਰੇਦਾਰ ਪੂੰਜੀਪਤੀਆਂ ਦੁਆਰਾ ਵੱਧ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮੁਨਾਫ਼ੇ ਕਮਾਉਣ ਦੀ ਮੁਹਿੰਮ ਦੇ ਅਧੀਨ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਪੀ.ਐੱਚ.ਐੱਲ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੇ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ, ਕੋਲ ਇੰਡੀਆ, ਰਾਜ ਬਿਜਲੀ ਬੋਰਡ, ਪੈਟਰੋਲੀਅਮ ਅਤੇ ਹੋਰ ਭਾਰੀ ਉਦਯੋਗਾਂ, ਜਨਤਕ ਖੇਤਰ ਦੇ ਬੈਂਕਾਂ ਅਤੇ ਬੀਮਾ ਕੰਪਨੀਆਂ, ਆਰਡੀਨੈਂਸ ਫੈਕਟਰੀਆਂ ਅਤੇ ਹੋਰ ਜਨਤਕ ਸੇਵਾਵਾਂ ਦੇ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਮਕਸਦ ਸਮਾਜਿਕ ਲੋੜਾਂ ਦੀ ਕੀਮਤ ‘ਤੇ ਪੂੰਜੀਵਾਦੀ ਲਾਲਚ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਹ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਦੇ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਅਤੇ ਸਮਾਜਿਕ ਹਿੱਤਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਹੈ।
ਹਾਕਮ ਜਮਾਤ ਦੇ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਦੇ ਪ੍ਰੋਗਰਾਮ ਨੂੰ ਹਰਾਉਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਹਿੱਸੇ ਵਜੋਂ, ਹਰ ਖੇਤਰ ਦੇ ਮਜ਼ਦੂਰਾਂ ਨੂੰ ਪਵਨ ਹੰਸ ਲਿਮਟਿਡ ਦੇ ਨਿੱਜੀਕਰਨ ਦਾ ਵਿਰੋਧ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।